Fyrir 100 árum og nú

Fyrir hundrað árum voru íbúar Reykjavíkur um 11.000 að tölu. Þá var ákveðið að tala bæjarfulltrúa yrði 15 en það er sami fjöldi og nú þegar íbúafjöldinn hefur meira en tífaldast.

Fyrir 100 árum voru um 735 manns um hvern fulltrúa sem þætti sjálfsagt vel í lagt í dag. En fyrir 100 árum var þetta íhlaupastarf með ýmsu fleiru. Í dag er þetta fullt starf og er oft erfitt að manna allar nefndir og ráð borgarinnar vegna þess hve fulltrúar eru fáir.

Á öllu höfuðborgarsvæðinu eru um 195.000 íbúar og fjöldi fulltrúa er 65 í þeim sveitarfélögum sem  tilheyra þessu svæði. Með öðrum orðum eru um 3.000 manns að baki hvers fulltrúa, - að meðaltali!

Ef sama hlutfall ætti að gilda yfir Reykjavík ættu borgarfulltrúar að vera um 40 að tölu. Ef sú tala væri nú mætti ábyggilega telja fullvíst að betur væri unnt að praktíoséra lýðræði í borginni en nú er.

Sagt hefur verið að oft horfi til vandræða vegna funda mikilvægra nefnda hvað þá ómikilvægari nefnda sökum þess hve borgarfulltrúar eru fáir. Þeir eru allir meira og minna á fullum launum og á þönum um allt stjórnkerfið og í raun eru þeir orðnir að n.k. „smákóngum“ hver í sínum málaflokk. Þetta er sá beiski arfur sem Davíð Oddsson skildi eftir sig í borgarstjórn Reykjavíkur. Fyrsti vinstri meirihlutinn í Reykjavík 1978-1982 fjólgaði fulltrúum í 21 og var svo kjörtímabilið 1982-1986. Davíð hentaði ekki að fjölga fulltrúum þannig að hann fækkaði þeim aftur og við svo situr,- því miður með öllum þeim vandræðum sem því fylgir.

Væri ekki rétt að fjölga fulltrúum Reykjavíkur upp í um 40 þó gera mætti það í tveim áföngum? Fyrir sveitarstjórnarkosningar 2010 mættu fulltrúar vera öðru hvoru megin við 30 og fjölgað um 10 við næstu kosningar þar á eftir.

Með því væri unnt bæði að styrkja lýðræðið í Reykjavík sem og að stuðla að meiri stöðugleika við stjórnun.

Mosi

 

Aldarafmæli embættis borgarstjóra

Á formaður Landverndar erindi í stjórn Landsvirkjunar?

Vel gæti eg trúað því að Björgólfur hefði með setu sinni í stjórn Landsvirkjunar haft áþekkt gildi og seta Álfheiðar Ingadóttur sem staðið hefur sig með mikilli prýði í Landsvirkjun. Aðgangur að upplýsingum og sú aðstaða að koma á breyttum áherslum í mikilsverðum málum hefði verið Landvernd og ekki síst Landsvirkjun mikilsvert. Nú er Björólfur hagfræðimenntaður maður og því vel að sér um t.d. hvernig lesa skuli upplýsingar úr ársskýrslum og túlka þær fyrir venjulegu fólki. Framsetningu á ársskýrslum Landsvirkjunar hefði vissulega mátt færa til betri vegar, sundurliða meira en nú er gert. Þannig eru tekjustofnar Landsvirkjunar ekki sérlega vel sundurgreindir. Þannig er t.d. raforkusalan í einni tölu án þess að greint sé á milli almenningsveitna eða stóriðju.  Fyrir 2007 numu tekjurnar rúmlega 18,5 milljörðum. Þegar í ljós kemur að raforkusala til stóriðjunnar er um 75% hefði verið fróðlegt að sjá fyrir venjulegan mann hvernig tekjuskiptingin raunverulega er. Reyndar er unnt að reikna þetta út en þá þarf að fara í nokkuð flókna útreikninga til að finna út einhverja tölu sem þó verður aldrei mjög nákvæm. 

Þannig eru framlagðir reikningar Landvirkjuar ekki í þann stakk búnir að geta verið góð og traust undirstaða gagnrýni eða skýringar. Gagnrýni á ekki að þurfa að vera neikvæð, hún getur þvert á móti einnig verið mjög þörf og öllum holl hver sem í hlut kann að eiga hlut að máli. Þá má ekki gleyma því að seta í stjórn gefur þeim rétt á að bóka það sem viðkomandi þykir ástæða til eins og þegar einhver ágreiningur kemur upp varðandi einstaka ákvarðanir.

Ef faglega er vel og rétt að málum staðið þarf ekki að koma fram hagsmunaárekstur þó seta formanns Landverndar í Landsvirkjun kunni að líta tortryggilega út. Bjórgólfur hefur sýnt í störfum sínum sem formaður Landverndar að hann er mjög varkár og vill vinna vel að þeim málum sem hann kemur nálægt.

Gagnrýni á Björgólf finnst mér bera nokkurn keim af fljóthugsuðum tilfinningarökum. Sjálfsagt vantar okkur Íslendinga góðar og traustar siðareglur sem taka til stjórnmálamanna og stjórnendur opinberra stofnana og fyrirtækja. Þær gætu komið vel að notum undir þessum kringumstæðum. Þá væru tiltekin hvaða skilyrði hver þurfi að uppfylla til að vera talinn gildur við ákvarðanir og hvenær hann geti orðið vanhæfur að fara með mál. Ætli skortur á svona eðlilegum reglum veki ekki upp óþarfa tortryggni?

Sennilega hefði Bjórgólfur sem varkár hagfræðingur haft mörg góð og holl ráð í farteski sínu fyrir stjórnendur Landsvirkjunar. Á þeim bæ er vissulega þörf að hemja virkjanagleðina og stíga varlegar inn í heim viðkvæmrar náttúru landsins.

Mosi

Bruðl og sýndarmennska

Þessi lofvarnarsamningur íslensku ríkisstjórnarinnar við erlend ríki að fá hingað herþotur er með öllu óskiljanlegur. Þetta mál er sett fram í algjöran forgang þó svo að margt annað sé mjög ámælisvert hjá ríkisstjórninni og hún ætti að sjá sóma sinn í að forgangsraða málum betur.

Heilbrigðismálin eru ekki í nógu góðu lagi. Menntamálin eru heldur ekki í nógu góðu lagi. Ýmsir málaflokkar á sviði velferðar og félagsmála eru áratugum á eftir. Málefnum eldri borgara mættu vera mun betur sinnt og hagsmunir þeirra betur tryggðir. Umhverfismál og náttúruvernd eru öll meira og minna í skötulíki. Og þegar kemur að efnahagsmálunum þá tekur steininn úr. Í þeim verkefnum tekur ríkisstjórnin ekki á neinn hátt af skarið og hefði verið strax ástæða til að skipa Seðlabankanum að lækka stýrivexti.

Flug herflugvéla í íslenskri lofthelgi er hneyksli á friðartímum. Fyrir nokkrum árum þegar enn voru gamlar bandarískar herþotur gerðu þeir sér oft leik að því herflugmennirnir að fljúga á ofurhraða skammt frá fuglabjörgum. Þannig varð undirritaður vitni að flugi slíkra herþota við fuglabjörgin við Arnarstapa á Snæfellsnesi. Þetta var skelfileg upplifun sem eg vil ekki þurfa að upplifa aftur.

Og þessi sýndarmennska kostar milljarða. Þvílíkt bruðl á almannafé!

Mosi

Frakkar vakta loftrýmið

Aðalfundur Landverndar

Í gær var haldinn í Norræna húsinu aðalfundur Landverndar sem eru elstu starfandi náttúruverndarsamtök á Íslandi. Þessi samtök eiga mun betra skilið en sumir stjórnmálamenn vilja. Þau eru þverpólitísk og aldrei er rætt beint um stjórnmál þar nema á mjög ákveðnum umhverfis- og náttúrurfræðilegum forsendum. Fyrir allnokkrum árum beitti Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson fyrrum borgarstjóri í Reykjavík sér fyrir sem formaður Sambands íslenskra sveitarfélaga að þau sögðu sig úr Landvernd. Þetta var mikil yfirsjón því sveitarfélag þurfa að vinna sem nánast með fagsamtökum á borð við Landvernd. Einnig sagði Landsvirkjun sig úr Landvernd fyrir nokkru sökum þess að stjórnendum þess fyrirtækis líkaði ekki niðurstöður sem stjórn Landverndar hafði komist að varðandi virkjanir. Og fyrir nokkrum árum var „Pokasjóðnum“ sem Þorleifur Einarsson heitinn jarðfræðingur átti mikinn þátt í að koma á fót og gaf Landvernd þessa hugmynd til að efla tekjustofna Landverndar. Þessum mikilvæga sjóði var bókstaflega „rænt“ og stofnaður nýr sjóður með mjög flatneskjulegri markmið.  Svona blasir heimurinn við gagnvart náttúruverndarsamtökum á Íslandi.

Á fundinum í gær flutti Stefán Arnórsson jarðfræðingur og prófessor athyglisvert erindi um jarðhitanýtingu á Íslandi. Hann er varkár vísindamaður sem vill fara sér hægt um þessar gleðinnar dyr. Hann færði mjög skýr rök fyrir því afyllsta ástæða er að óttast að unnt sé að eyðileggja jarðhitakerfin með ofnýtingu. Með því að dæla gufu og vatni úr jörðinni getur það valdið meiri kólnun á jarðlögum í berggrunninum en æskilegt sé. Það gæti leitt til afdrifaríkrar afleiðingar. Má t.d. geta þess að áður en virkjun Nesjavalla hófst, var jarðhitasvæðin í Mosfellssveit ofnýtt. Sífellt þurfti að sækja heita vatnið dýpra í jarðlögin, yfirborðshitinn hvarf og við blasti nánast hrun.

Þegar um forða náttúrunnar er að ræða þá ber ætíð að fara ekki of geyst. Við minnunmst þess að sumum hvalategundum var nánast útrýmt um aldamótin 1900, síldin var vegna ófveiði nær útdauð. Það er því fyllsta ásæða að fara varlega og taka ákvarðanir með mjög góðum undirbúningi.

Þessi aðalfundur var að mörgu leyti ágætur þó flest einkenni nokkurn samdrátt vegna þess að tekjustofnar hafa reynst ótryggir. Ýmsar góðar ályktanir voru lagðar fram en betur hefði verið að undirbúa orðalagslega sumar þeirra. Oft vill brenna við að ályktanir séu túlkaðar nokkuð neikvætt en svo á ekki að vera. Fremur ber að benda á hlutverk Landverndar að halda uppi faglegri gagnrýni á þjóðmál sem tengjast náttúru og umhverfi landsins.

Mosi 

Nagladekkin á Laugaveginum

Í gær gekk Mosi eftir Laugaveginum. Þó komið væri fram í maí voru ótrúlega margir á nagladekkjum þó ekki sé heimilt að aka á þeim eftir 15. apríl. Þarna kom t.d. stór kolsvartur gljánýr skúffubíll, og auðvitað á nagladekkjum að glumdi um allt norðanvert Skólavörðuholtið! Bifreið þessari ók lúshægt maður u.þ.b. 35-40 ára og brosti sínu breiðasta mót ungum konum með gluggan niðri með háværa diskótónlist. Sennilega eyðir svona bifreið ekki minna en 15 lítum á hundraðið, dágóður skildingur það. Sá sem getur rekið svona ferlíki í bæjarsnatt ætti að hafa efni á að greiða umhverfisgjald fyrir þá mengandi starfsemi sem notkun bifreiðarinnar veldur. Á Laugaveginum er sennilega eitt besta tækifærið að sjá hve dekkjanaglar eru skaðlegir. Komin er djúp renna og hvet eg borgaryfirvöld að hefja reglubundnar mælingar á sliti gatna. Ekki þarf flókinn búnað til mælinga: aðeins réttskeið (beint timburborð) og tommustokk. Og þarna væri mjög gott tækifæri fyrir lögregluna að koma lögum yfir þá sem brjóta af sér með þessu háttarlagi.

Mér datt í hug að staldra aðeins við og fylgjast betur með þeim sem enn aka á nagladekkjunum. Athygli mína vakti hve konur eru í áberandi miklum meirihluta þeirra ökumanna sem enn aka á nöglum. Sennilega um 75-80% ökumanna á nagladekkjunum voru konur á ferð. Hvers vegna skyldi svo vera? Gæti verið að þær séu einfaldlega allt of latar að láta skipta yfir á sumardekk ef þær gera þetta ekki sjálfar. Kannski nýskildar eða illa giftar. Nú vill Mosi taka fram að þessi könnun var hvorki nákvæm né mjög vísindaleg. En ályktun má auðvitað draga af þessari könnun, hvort sem niðurstaðan er rétt eða röng. Fróðlegt væri að að láta gera ítarlega og vísindalega könnun á þessu fyrirbæri: er naglanotkun Íslendinga hófleg eða gjörsamlega út í hött?

Hvað eru annars allir þessir ökumenn að aka í byrjun maí að hugsa þegar þeir aka um höfuðborgarsæðið á nagladekkjum? Í Reykjavík hefur ekki verið þörf á nagladekkjum síðan um páska eða jafnvel í febrúar eða byrjun mars. Mosi hefur grófa hjólbarða undir sínum gamla bíl sem senn er kominn á fermingaraldur. Og kemst allt sem hann ætlar sér en þó með þeirri fyrirhyggju að leggja ekki af stað ef í óefni stefnir. Nú á dögum hækkandi eldsneytisverðs er mikið kæruleysi að aka um á nagladekkjum. Eyðslan verður umtalsverð meiri og nagladekkin veita mörgum falska öryggiskennd. 

Þá er gott að aka með strætisvagni eða ganga og hjóla styttri vegalengdir sem öllum ætti að vera mjög hollt, bætir geð og heilsu.

Þá er ein hliðin á þessu máli: nagladekkin valda svifryki og það er ekki það æskilegasta sem gangandi vegfarandi fær í öndunarfærin. Þá hljóta búðareigendur við Laugaveg að finna fyrir óþarflega miklum óhreinindum sem berst inn í búðirnar.

Mosi 

Virðingarleysið

Fullir ökufantar

Svona bíræfna karla þyrfti lögreglan að ná í. Að fara fullir á fjöll er lítið skárra en leggja fullur út í eyðimörkina. Hvort tveggja stórhættulegt. Þetta eru þokkapiltar sem kunna sér ekkert hóf og sleppa sér alveg lausum þegar áfengi eða önnur víma kemur við sögu. Hvers vegna eru margir sér til skammar?

Það er lítil virðing borin fyrir þeirri starfsemi sem Ferðafélag Íslands beitir sér fyrir. Ekki er nóg að margir ferðamenn hunsi að greiða skálagjald heldur er verið að stórskemma hús. Og hvernig skyldu þessir sömu fantar haga sér í umferðinni? Og hvernig er önnur umgengni á hálendinu?

Fyrir nokkrum árum kom eg í Landmannalaugar með ferðahóp erlendra ferðamanna. Þetta var um 20. júní, nýbúið var að opna leiðina inn eftir. Þegar í Laugar var komið blasti herlegheit þeirra sem líta á þennan fagra stað eins og miðbæinn í Reykjavík um helgar: víða mátti sjá tómar eða hálftómar bjórdósir, flöskur út um allt ýmist heilar eða brotnar, drasl af ýmsu tagi en öllu verst var að sjá leifar af ýmsum blysum og þá sérstaklega þessum viðurstyggilegu „kökum“. Nú er ekki gott að fá þessa efnamengun í jarðveginn þó e-ð af henni skolast í burtu. Þarna er gróður mjög viðkvæmur og hann er fljótur að þoka ef honum er ekki sýnd sú tillitsemi sem þörf er. Satt best að segja langaði mig til að kalla alla í rútuna og aka til baka. Það var íslenskur leiðsögumaður og bílsstjóri sem voru virkilega reiðir út í þessa íslensku landa sína sem þarna höfðu látið allt liggja í drasli. Það er áleitin spurning hvort ekki þurfi annað hvort að stórefla eftirlit, taka jafnvel upp hátt vetrargjald og hafa þarna mannskap þegar nauðsyn ber til eftirlits. Að öðrum kosti væri kannski rétt að loka þessu friðlandi.

Það er alvarlegt hve lítil virðing virðist vera borin fyrir náttúrunni og þeirri starfsemi sem margir leggja á sig í sjálfboðaliðavinnu. Við horfðum upp á áratuga skógrækt vera eyðilögð nærri Hafnarfirði af einhverjum brennuvörgum sem fengu hjá sér þörf að eyðileggja. Og þarf ekki alltaf einstaklinga til. Hvað var með t.d. skógarhöggið á vegum bæjarstjórans í Kópavogi í leyfisleysi uppi í Heiðmörk? Það er allt mjög einkennilegt mál.

Mosi 

 

Drukknir ökumenn skemmdu hús

Öðru vísi heimur?

Hvernig skyldi heimurinn vera ef þetta tilræði við Hitler 20.júlí 1944 hefði lukkast? Ljóst er að mjög margir þýskir herforingjar voru á því að koma þyrfti þessum kaldrifjaða stjórnmálaref fyrir kattanef. En: tilræðið hefði þurft að heppnast því Hitler hafði sem hæstráðandi þýska hersins þegar árið 1934 breytt gamla þýska hermannaeiðnum. Í stað þess að að liðsforingjar svöruðu föðurlandi sínu hollustu þá sóru þeir eftir 1934 persónulega Hitler sem æðsta yfirmanni Wehrmacht, þýska hersins hollustueið. Þessum eið var ekki unnt að rjúfa nema að Hitler væri dauður.

Í myndinni um Valkyrjuna er greint frá tilræði Claus von Staffenberg gegn Hitler. Ótrúlegt var að meðan hann vann baki brotnu að koma þessum umdeilda manni fyrir kattarnef þá aðhöfðust félagar hans í hermálaráðuneytinu í Berlín ekki nokkurn skapaðan hlut. Eiðurinn sem þeir höfðu svarið Hitler sem liðsforingjar var þeim mikilvægari en samviska þeirra og réttlætistilfinning.

Mosi

Sá síðasti úr hópnum er reyndi að myrða Hitler

Símaónæði

Skiljanlegt er að símhringingarnar hafa reynt á viðkomandi. Svona mistök símaþjónustufyrirtækis eru væntanlega bótaskyld en e.t.v. er erfitt að sanna þau þar sem símafyrirtækin eyða að öllum líkindum sönnunargögnunum. En þau ættu að sjá sóma sinn í því að bæta manninum ónæðið.

Hringt í mann þegar greiðslukort voru samþykkt

Afleit fjárfesting í skuldahölum

Hjólhýsi er einhver sú vitlausasta fjárfesting sem nokkrum getur dottið í hug. Jafnvel fjárfesting í lökustu hlutafélögum landsins eru jafnvel betri!

Hjólhýsi kosta milljónir. Þau eru e.t.v. notuð tvær vikur á ári og ef allt er reiknað með þá væri dvöl í sumarhúsi stéttarfélaganna og jafnvel á gistiheimili eða hóteli með fullu fæði mun ódýrari og koma betur út þegar allt er reiknað með. Reikna þarf með háum vöxtum af fjárfestingunni, töluverðum kostnaði vegna reksturs og viðhalds, mjög háum afskriftum og tryggingagjöldum, hærri rekstrarkostnaði bílsins til að draga herlegheitin og þar eftir götunum.

Þá er að geyma lúxúsinn á tryggan hátt yfir veturinn og það kostar einnig sitt.

Nei: fjárfesting í hjólhýsi hér norður á hjara heimsins er kolvitlausasta fjárfesting hins bjartsýna manns sem fremur ætti að halda til Miðjarðarhafslanda með sinn skuldahala eins og farið er að nefna hjólhýsin.

Mosi

Hjólhýsi splundraðist á ferð

Skógareldur

Þegar myndir eru skoðaðar af brunasvæðinu þá lítur þetta mjög illa út. Nær allur trjákenndur eyðist eða stórskemmist. Þannig á birki og víðir sér varla viðreisnar von og aðrar trjátegundir á borð við furu og greni bjargast sennilega ekki heldur ef ekki er þess grynnra á grunnvatnið. Á melum eins og þarna eru, má reikna með að allur trjágróður sé nær gjörsamlega eyðilagður.

Við sölu jólatrjáa hefur verð á 1-2 metra háum jólatrjám numið 2.500-4.000 krónum þannig að tjónið er umtalsvert.

Skyldu þessir þokkapiltar gera sér grein fyrir alvöru málsins að kveikja eld sem kannski lítur mjög sakleysislega út? Óskandi er að þeir átti sig á þessu og geti e.t.v. orðið liðtækir í skógrækt og bæti fyrir ráð sitt.

Kannski að lögreglan ætti alvarlega að ígrunda að setja upp járnbúr á Lækjartorgi eftir 60 ára hugmynd Kristjáns Albertssonar. Hann hafði þá hugmynd að setja þar inn afbrotamenn sem væru staðnir að verki og væru látnir afplána refsinguna strax. Þó það yrði aldrei tekið í notkun gæti slíkt járnbúr haft tiltæk áhrif.

Mosi 

Mikið tjón í gróðureldi