Mosfellsheiði

Í dag gekk Mosi á Mosfellsheiði og lagði upp vestan við Leirvogsvatn. Veður var hið besta, heiðskýrt, mikil sól til að byrja með en síðdegis þykknaði smám saman upp með nokkurri austanátt. Eftir að hafa gengið suður með vatninu að vestanverðu lagði eg á Heiðina skammt frá þar sem vermennirnir urðu úti í mars 1857 í aftakaveðri. Stefnt var í suðaustur og ekki linnt ferðinni fyrr en hjá vörðunni skammt austan við yngri sæluhústóftina við Þingvallaveginn , sjá mynd: Gamli Þingvallavegurinn. Á myndinn sést greinilega hve vegurinn er orðinn illfær enda er allur ofaníburður löngu farinn. Síðast mun vegurinn hafa verið lagfærður vegna Lýðveldishátiðarinnar 1944.

Tóftin af sæluhúsinu sem er þarna örskammt frá veginum. Húsið var byggt fyrir um 120 árum en þakið gaf sig, fauk út í buskann og þá voru dagar hússins taldir enda mikið veðravíti þarna á vetrum. Næsta mynd er tekin skammt vestan við tóftina sem sjá má bera í Ármannsfell milli Botnssúlna og Þórisjökuls til veinstri en Skjaldbreiðar hægra megin. í forgrunni má greinilega sjá djúp nýleg för eftir vélknúin ökutæki. Steinahleðslan sem sjá má þvert yfir veginn eru leifar af ræsi. Þegar vegur þessi var lagður, var þetta vandaðasta vegagerð á Íslandi og þá mun fyrst hafa verið lögð ræsi við vegagerð. Er mjög miður að þessi mannvirki eru nánast eyðilögð fyrir hugsanaleysi. 

Það er mjög mikil þörf að friðlýsa þennan veg og loka honum fyrir umferð vélknúinna ökutækja. Sumir telja sér heimilt að djöflast þarna yfir á jeppum, fjórhjólum og torfæruhjólum.  Akstur eftir þessum gamla vegi er orðinn mjög torveldur enda hafa víða myndast aukaspor þar sem ökumenn hafa ekið utan við veginn.

Síðasta myndirnar ættu að skýra sig sjálfar: afleiðingar utanvegaaksturs geta orðið mjög afsrifaríkar. Við eina torfæruna var hluti bílnúmers sem rifnað hefur af. Og þetta stóra púströr tók eg með ásamt fleira rusli sem eg hirti upp, fullt fangið af drasli af Heiðinni. Allt tók eg með til byggða og kom í Sorpu.

Hvet eindregið Umhverfisráðuneytið að taka á þessu máli: friða Þingvallaveginn gamla sem merka mannvirkjagerð frá lokum 19. aldar. Í Mosfellsbæ hefur komið upp sú hugmynd að bæjarstjórn Mosfellsbæjar geri Mosfellsheiði að friðlandi.

Á leiðinni til baka ákvað Mosi að taka á sig dálítinn krók, gekk á Borgarhóla og þaðan um Háamel og í átt að Leirvogsvatni. Á leiðinni rakst hann á þessa gömlu reiðleið úr Mosfellsdal um Bringur og á Háamel sem vonandi fær að vera í friði fyrir þeim sem gjarnan vilja fara á sínum vélknúnu ökutækjum. Þeir gera sér ekki grein fyrir að þeir eru að eyðileggja fornar minjar.

Mosi

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• Varða við Þingvallaveginn gamla
• Yngri sæluhústóftin
• Fallin varða
• Torleiði á Þingvallaveginum gamla
• Afleiðing utanvegaaksturs
• Gömul reiðleið

Mikilvæg réttindi og samfélagsleg ábyrgð

Mikil óvissa er um rétt Landsvirkjunar og ríkisvaldsins að 3 með því að breyta straumvatni í uppistöðulón. Réttur Títansfélagsins á sínum tíma kvað á um rétt félagsins að byggja rennslisvirkjanir í byggð við Þjórsá en ekki að byggja stórar stíflur til að útbúa uppistöðulón. Rétturinn er því takmarkaður við mun minni virkjaáform en Landsvirkjun hyggst beita sér fyrir.

Þessi lög frá 1952 eru jafngömul Mosa. Þau kveða á um aflýsingu kvaða á jörðum. Fyrr á tímum voru ótrúlegar kvaðir lagðar á bændur, ítök sett og þeim voru sett takmörk um nytjar jarða sinna. Sumar þessar kvaðir má rekja aftur til miðalda, aðrar komu til með siðskiptunum þegar konungsvaldið með kúgun sinni gerði klaustursjarðirnar upptækar og breytti kvöðunum með þörfum Bessastaðavaldsins í huga. Fógetar konungs vildu hafa það náðugt og þægilegt, kvaðirnar gengu út á ýms réttindi af landinu þ. á m. að bændur skyldu útbúa svo og svo marga hestburði af viðarkolum og flytja á eigin kostnað og fyrirhöfn til Bessastaða. Þetta var gjaldtaka fyrir leiguafnot af gömlu klaustur- og kristfjárjörðunum en áður voru ostar sá gjaldmiðill sem afnotin voru greidd með. Þeir konungsmenn fluttu sjálfir inn að mestu þær matvörur sem þeir þörfnuðust en létu sér ekki nægja að bíta í gamla osta eins og munkarnir og nunnurnar forðum daga.

Konungsvaldið færði sig því upp á skaftið eftir siðskiptin. Svo er að skilja að áform ríkisvaldsins og Landsvirkjunar sé einnig að færa sig upp á skaftið og reyna að komast eins langt með rangindi sín og ágirni. Bændur þurfa einkum í byggð á öllu því landi sem þeir eiga. Bætur sem þeir hafa fengið gegnum tíðina þegar um er að ræða orkumál, þá eru það smámanrbætur sem eru ekki í  neinu samræmi við raunveruleikann. Vegna Kárahnjúkavirkjunar fengu bændur um 48 þúsund króna bætur fyrir hvern rafmagnsturn sem byggður var í landi þeirra. Er þó ljóst að töluverð landræma glatast vegna þess að þar sem háspennulínur eru, verða ekki byggð nein hús né önnur mannvirki. Og er þá ekki talin sú útsýnisröskun og sjónmengun sem af þessum línutröllum stafar. Fyrrum framkvæmdarstjóri Sjálfstæðisflokksins fékk nokkrum árum yfir 200 milljónir í bætur fyrir tæpa 4 hektara lands við Reyðavatn í Reykjavík.

Það verður því mjög spennandi hvernig dómstólar taka á þessari deilu bænda fyrir austan. Atli Gíslason er mjög flinkur lögfræðingur og er mjög líklegt að honum takist að gæta hagsmuna bænda og rétta hag þeirra í hvívetna. Þó svo að vel kann að vera nauðsynlegt að afla orku þá er ekki lengur verið að rafvæða sveitirnar eins og var viðkvæðið í fyrstu. Nú er nóg af rafmagni framleitt í landinu. Því miður er lunginn af þessu rafmagni seldur allt of ódýrt til stóriðjunnar sem á að greiða hærra verð ekki aðeins fyrir orkuna heldur einnig skatt vegna umhverfismengunar. Svo er í velflestum löndum þar sem stjórnvöld sinna betur samfélagslegri ábyrgð. Ef ganga á rétt bænda eða annarra í samfélaginu ber að greiða þeim fullar bætur og má hafa í huga sem góða fyrirmynd úrskurð nefndar þeirrar sem fjallar um eignarnámsbætur, þegar fyrrum framkvæmdastjóra Sjálfstæðisflokksins fékk 208 milljónir fyrir 36.000 fermetra lands. Dýr myndi Hafliði allur ef meta ætti öll þau lönd bænda sem þeir verða að sjá af, ef sama viðhorf væri uppi og þegar fyrrum framkvæmdastjóra Sjálfstæðisflokksins var úrskurðaður „fullar bætur“ fyrir land sitt.

Mosi 

Landeigendur stefna ríkinu og Landsvirkjun

Íslenska sumarið

Fá tilefni til fagnaðar fyrrum var meiri en koma sumarsins. Allan veturinn hlakkaði Mosi til sumarkomunnar þegar sjá mátti farfuglana okkar kæru snúa til baka úr suðrinu sæla með vorvindunum. Þá tekur gróðurnálin við sér, gróðurangan berst um vitin og allt sem því tilheyrir. Aldrei datt mér til hugar að fara til útlanda á þessum tíma, og þó. Fyrstu utanlandsferðina fór eg fyrir réttum 30 árum með flugvél sem lenti á Sturup flugvelli skammt frá Malmö í Svíþjóð sumarið 1978. Fór þaðan til Kaupmannahafnar og var þar tvær vikur og gisti á farfuglaheimilinu við Bronshöj. Þá voru efnin ekki meir enda hefur Mosi ætíð verið mjög praktískt hugsandi. Rigndi nánast hvern einasta dag en gekk um margar götur, þröngar sem víðar. Varð votur í fæturna. Hvað var eg að sækja til útlanda? Samt var þetta mikil nýlunda fyrir nokkurs konar sveitarmann sem þó var alinn upp á mölinni í Reykjavík. Skoðaði nánast öll söfn í Kaupmannahöfn og nágrenni gaumgæfilega, heillaðist meir af gróðrinum en fólkinu sem er þó alltaf vingjarnlegt og mælir á þessu yndislega mjúka máli, dönskunni.

Síðan fór Mosi nokkrum sinnum í nokkrar vikur hverju sinni til Þýskaland, í Rínarsveitina þaðan sem spúsa hans er komin til landsinskalda norður undir heimskautsbaug. Þangað er gaman að koma en hitar og þurrkar oft miklir. Þá er gaman að koma á knæpu eða í vínstofu vínbónda og njóta ljúffengra veitinga. Eiginlega er skemmtilegast að ferðast til útlanda á vetrum þegar betra veður er þar en hér. Sérstaklega er gaman að koma til Mið-Evrópu um páskaleytið. Fyrstu ferðina til Þýskalands fór Mosi undir lok mars mánaðar árið 1980. Þá var nálægt 15 stiga frost á Fróni. Þegar lent var í Lúxembourg var tiulkynnt að hitastigið væri +24C! Og Mosi var í sínu föðurlandi og var bóksaaflega að farast úr hitasvæjku! Í þann tíð var ekki auðvelt að fá upplýsingar um hitastig erlendis. Núna er þetta allt fengið á örfáum andartökum!

Mosi mælir eindregið með að við njótum sem best sumarsins í okkar eigin landi. Notum vetrarfríin fremur til ferðalaga erlendis en njótum þess að vera Íslendingar á okkar Íslandi á sumrin!

Mosi 

Helmingur landsmanna ætlar til útlanda

Stöðugt kvistast niður fylgi Sjálfstæðisflokksins

Síminnkandi fylgi Sjálfstæðisflokksins er mjög í samræmi við gerðir hans og framgöngu í stjórnmálum. Er von að keraldið leki:

Þegar stórir stjórar fá þá hugmynd að reka einhvern þá byrja þeir yfirleitt á skúringakonunum!

Að koma Guðmundi Þóroddsyni út á guð og gaddinn er eitthvað gjörsamlega nýtt enda hefur hann ekki til neins sakar unnið annað en að framfylgja því sem af honum var ætlast að gera af sömu aðilum og tóku þá umdeildu ákvörðu að reka hann! Vonandi finnur Guðmundur sér eitthvað þarflegt og gagnlegt til dundurs framvegis enda er hann mjög vel að sér og menntaður í sínum praxís. Kannski minni spámenn komi í stað hans í Skakka húsinu stóra í Árbænum.

Mosi

Hitaveitugangan

Í dag var merkisdagur í sögu Mosfellsbæjar: Nýtt torg í miðbæ bæjarins og nýtt listaverk var afhjúpað með pompi og prakt. Allmargar áheyrileg ávörp ágætra fyrirmanna voru flutt, Skólahljómsveit Mosfellsbæjar og Kvintett Reynis Sigurðssonar spilaði ásamt Karlakórnum Stefni sem söng mjög vel. Meira að segja tókst honum að syngja Fjallið Skjaldbreiður án þess að jörðin gnötraði rétt eins og á vinabæjarmóti á samkomu í Hlégarði hérna um árið og svo núna aftur á dögunum þegar allt ætlaði um koll að keyra á Suðurlandi vegna samskonar náttúruhamfara!

Eftir vel heppnaða athöfn lagði hluti hópsins af stað áleiðis framhjá Hlégarði, Brúarlandi og Álafossi inn með Varmánni og allt inn að Dælustöð og áfram að Suður Reykjum þar sem rúta ók hópnum til baka. Tilefnið var að um þessar mundir eru 100 ár liðin frá því að bóndinn á Suður-Reykjum, Stefán Bjarni Jónsson frá Dunkárbakka í Daladsýslu fékk þá kostulegu hugmynd að leggja járnpípur úr hver í landi sínu og í íbúðarhús sitt. Þetta tókst með ágætum þó svo að prestinum á Mosfelli sem þá var sr. Magnús Sigurðsson fannst þetta fráleit hugmynd. Það væri jú einskis góðs að vænta af því  sem kæmi úr því neðra! Þannig var þjóðtrúin en 20. öldin er umskiptaöld lífskjara okkar þar sem allt varð auðveldara og vonandi betra.

Árið 1907 hafði sami bóndi lagt vagnfæran veg heim á bæ sinn til þess að geta komið mjólk auðveldar á markað í Reykjavík með hestakerrum. Það var því ósköp eðlilegt að þessi sami bóndi sem var ákaflega framfarasinnaður um marga hluti vildi hafa einhvern nytsaman varning úr kaupstað til bakaþó svo að til óvenjumikilla nýjunga þætti: járnrör!

Þessi tilraun Stebba Dunks eins og hann var kallaður í gömlu Mosfellssveitinni  tókst með miklum ágætum og er talið að þetta sé upphaf hitaveitu á Íslandi! Af þessu ágæta tilefni var efnt til samkeppni meðal listamanna landsins um gerð listaverks og segja má að hugmynd Kristjáns Hrafnssonar sé með ágætum gert og hafi bókstaflega slegið í gegn. Það er einfalt í sjálfu sér en samt skilur það eftir eitthvað sem maður gleymir ekki, hlýju og góðum minningum um hitaveituna og það er auðvitað aðalatriðið!.

Gangan á eftir sem var að forgöngu Sögufélags Kjalarnesþings og nýstofnaðs Umhverfis- og náttúrurfræðifélags Mosfellsbæjar var bæði ánægjuleg og skemmtileg undir mjög góðri leiðsögn Bjarka Bjarnasonar í bæði góðu og þurru veðri.

Óskandi er að þessi Hitaveituganga verði árlegur viðburður í Mosfellsbæ enda er gengið um athyglisvert og fjölbreytt landslag þar sem mikil saga hefur gerst og gott mannlíf hefur fengið að þroskast í margar kynslóðir.

Mosi 

Fylgið fellur

Ljóst er að ríkisstjórnin er búin að tapa meira en 25% fylgi frá því í fyrrasumar. Með sama áframhaldi verður fylgi hennar innan við 10% þegar næst verður gengið til kosninga. Vonandi verður svo því óhætt má fullyrða að vart er unnt að sitja uppi með verri ríkisstjórn en þessa, kannski þegar flokkar Framsóknar og svonefnds Sjálfstæðis á í hlut.

Núverandi ríkisstjórn hefur sýnt af sér að vera bæði ráðvillt og reikul í miklum vanda enda veit hún stundum ekki í hvorn fótinn beri fyrsta að stíga, þann hægri eða vinstri. 

Mosi 

Fylgi stjórnarflokka eykst en fylgi ríkisstjórnar minnkar

Skiljanlegt

Lengi vel töldu þeir sem stjórna Sjálfstæðisflokknum að þeir væru n.k. elíta valdsins og gæru stjóirnað þjóðinni eins og þeir töldu rétt vera. Kannski er fátt eins fjarstæðukennt að einn flokkur geti stjórnað stærsta sveitarfélagi landisins og e.t.v. landinu öllu með stjórn eins flokks! Þetta var praktíérað á landsvísu á árunum 1927-1931 með skelfilegum afleiðingum. Framsóknarflokkurinn var einn flokka sem stjórnarði landi og lýð. Á árunum frá stofnun Sjálfstæðisflokks 1929 og allt framtil 1978 stjórnaði þessi flokkur í skjóli meirihluta Reykjavíkurborg og aftur frá 1982 uns vinstri meirihluti stýrði Reykjavíkurborg undir forystu Ingibjargar Sólrúnar tók við völdum sem kunnugt er. Aldrei er hollt að sami meirihluti fari með völd meira en tvenn kjörtímabil. Þá fer að myndast spilling af ýmsu tagi sem ekki er auðvelt að uppræta.

Augljóst er flestum þyki ekki æskilegt að Sjálfstæðisflokkurinn fái meira fylgi en hann nú þegar hefur.

Mosi 

Fylgi D-lista aldrei minna

Síðasti reglulegi vinnudagurinn - í bili.

Í starfinu hef eg haft mjög góð samskipti við þúsundir manna, nemendur, kennara og aðra starfsmenn. Sumir nemendur eru jafnvel orðið þjóðkunnugt fólk og hefur náð góðum árangri í starfi sem byggst hefur á menntun þeirra við skólann.

Nú eru miklar breytingar á rekstarformi skólans. Hann verður einkavæddur og sameinaður öðrum skóla. Eftir 14 ár í sama starfi er kannski rétti tíminn runninn upp fyrir mig til að finna annað starf. Sjálfur hefi eg góðan rétt til að hætta eftir 20 ára starf í opinberri þjónustu og hyggst því finna nýjan og annan starfsvettvang. Í meira en aldarfjóruðung hefi eg verið sískrifandi í blöð og tímarit, oft e-ð sem sumum finnst gaman og fróðlegt að lesa, öðrum kannski finnst þar að finna óttalegt, gamaldags nöldur um einskis verða hluti. Skil afstöðu þeirra vel og virði frjálsar skoðanir þeirra. En það er kannski hinn hópurinn sem mig langar til að sinna betur. Mig langar til að fara að skrifa lengri texta og hef ýmsar hugmyndir sem vonandi verða fremur að raunveruleika en upphefjist í martröð.

Fljótlega í næsta mánuði hefst ferðaþjónustan á fullu. Þar er alltaf mjög skemmtilegur en mjög krefjandi starfsvettvangur. Er ráðinn þegar í nokkrar ferðir með þýskumælandi ferðamenn um landið.

Í sumar bíða mín auk þess tvö hús að mála, annað heima sem ekki hefur verið málað í nær 20 ár, þar var þó skipt um þak í fyrra. Þá er litla sveitasetrið uppi í Borgarfirði sem alltaf er gaman að koma í og njóta kyrrðar og hvíldar í skjóli vaxandi skógarins. Svo er það öll trjáræktin, dytta þarf að girðingu og gróðursetja trjáplöntur og dytta að sitt hverju sem kemur gróðrinum að gagni í annarri spildu en töluvert stærri.

Þá er það formennska í einu félagi ágætu: Umhverfis- og náttúrurfræðifélag Mosfellsbæjar. Það er tiltölulega ungt félag sem þó hefur vakið nokkra athygli í Mosfellsbæ og vonandi víðar. Þetta félag er þverpólitískt rétt eins og Landvernd þar sem fagleg sjónarmið ráða ríkjum en stjórnmálin láta liggja milli hluta. Hvers vegna er öll þessi pólitíska umræða að stinga sér niður í félagastarfsemi þar sem flest annað á að ræða en pólitík? Pólitík er ein leiðinlegust allra tíka af öllum leiðinlegum tíkum öðrum ólöstuðum. En það er önnur saga. Félag sem þetta þarf að þroskast og blómgast þar sem allir sem ánægju hafa af náttúruskoðun, fái svalað fróðleiksþorsta sínum með áhugaverðum fyrirlestrum og skoðunarferðum. Sú fyrsta á þessu ári verður á morgun: Hitaveitugangan í samvinnu við Sögufélag Kjalarnesþings, Mosfellsbæ og Orkuveitu Reykjavíkur, sjá nánar: http://www.mos.is/Files/Skra_0027897.pdf

Svo kemur blessað haustið með öllum sínum fögru en döpru haustlitum. Nú hyggst eg slást í för með félagi nokkru sem hefur það m.a. að markmiði að fara til útlanda til að skoða tré. Skyldi nokkurs staðar í veröldinni vera til slíkur félagsskapur þar sem fólk tugum saman er tilbúið að eyða stórfé til þess að fara til útlanda til að skoða tré? Nú er áætlað að fara til Kamtschaka austarlega í Síberíu. Mér skilst að stysta leiðin þangað sé beint yfir Norðurpólinn. Þegar þangað er komið er ferðin ekki einu sinni hálfnuð! Ferðin verður skipulögð um Mosku en þaðan og austur eftir er nálægt 10 tíma flug, hvorki meira né minna! Svona fer maður aðeins einu sinni á ævinni.

Jæja góðir hálsar: vona að þið sem nennu hafið að lesa hjal þetta hafið haft fremur einhverja skemmtan og fróðleik af en það gagnstæða.

Góða helgi

Mosi

 

Pyntingar, lýðræðið og mannréttindin

Pyntingar eru gjörsamlega siðlausar og ósamboðnar samfélagi sem telur sig vera málssvara lýðræðis og mannréttinda.

Mosi

Sviðsetja vatnspyntingar á Austurvelli

Að búa í jarðskjálftalandi

Við Íslendingar búum í miklu návígi við náttúruna. Í dag minnti hún á innra afl sitt og jarðskorpan fór á hreyfingu. Við megum þakka fyrir að ekkert manntjón varð en áður fyrr fórust fleiri Íslendingar í jarðskjálftum vegna illa byggðra húsa en beinna afleiðinga af eldgosum.

Stundum höfum við tilhneygingu að gleyma þessari staðreynd. Byggð eru hús oft á glannalegan hátt, byggingarefni eru ekki alltaf það sem hentar og stundum eru byggð allt of há hús vegna þess að lóðabrask hefur ýtt undir verð á fasteignunum, þ.e. lóðum eða eins og lögfræðin útlistar það hugtak: tiltekinn hluti af yfirborði jarða. Hús sem kunna að vera byggð á fasteignum er fylgihlutur fasteignar!

Einu sinni sagði einn byggingafulltrúi ágætu eftir að stórviðri hafði geysað um allt land og valdið miklu tjóni: Kannski er ljott að segja það en svona lagað er fyrir okkur byggingafulltrúanna alveg bráðnauðsynlegt. Við erum að benda fólkinu sem er að byggja að það þurfi að gera þetta betur en það hristir hausinn og telur þetta vera óþarfa afskiptasemi. Svo fýkur bara fúskið út í veður og vind! Þá loksins átta skussarnir sig á að þetta var hárrétt sem við erum að reyna aðkoma inn í hausinn á þessu fólki!

Þegar jarðskjálftarnir riðu yfir Suðurland í júní árið 2000 voru það yfirleitt illa byggð hús sem hrundu eða löskuðust illa. Þar var hönnun þeirra verulega áfátt. Burðarþolsútreikningar þurfa að vera réttir og efnisval þarf einnig að vera rétt. Holsteinn og vikursteinn voru vinsælir sem byggingarefni til sveita um og eftir mðja síðustu öld. Þessi hús hrundu eins og spilaborg enda hentar þetta byggingarefni alls ekki þar sem von er á jarðskjálftum. Þetta byggingarefni hentar betur í flestum löndum Evrópu þar sem engra jarðskjálfta er að vænta.

Sennilega fagna byggingaeftirlitsmenn svona uppákomu sem kröftugum jarðskjálfta. Og óskandi er að byggingabraskarar láti af hugmyndum að byggja háhýsi á Suðurlandi.

Mosi 

Forgangsmál að tryggja öryggi íbúa