Atvinnuleysi er dapurlegt fyrir ungt fólk

Fátt er jafn dapurlegt og atvinnuleysi fyrir ungt fólk. Sjálfur man eg þá tíð þegar töluvert atvinnuleysi var hérlendis eftir að síldin hvarf og efnahagur íslensku þjóðarinnar beið mikið afhroð. Sumrin 1968, 1969 og 1970, þ.e. síðustu ár Viðreisnarinnar voru skelfileg fyrir nema í menntaskóla sem átti ekki foreldra sem bjuggu upp á ríkidæmi. Faðir minn var atvinnubifreiðastjóri og skrapp vinna hans mjög mikið saman á þessum árum. Móðir mín var heimavinnandi en var oft langdvölum á sjúkrahúsum vegna veikinda. Sumarvinnan var oft stopul og man eg sérstaklega eftir vorinu 1969. Þá var langt verkfall þá um vorið og loksins þá það leystist, fóru hundruðir námsmanna niður á Eyri að snapa vinnu. Þar voru hafnarverkamenn fyrir og eltu þeir verkstjórana hjá Eimskip fram og aftur um Sprengisand og aðra hafanrgarða. Nánast öll kaupskip íslenska verslunarflotans voru bundin við bryggjur og var kapp mikið að losa þau sem fyrst og lesta varning til útflutnings.

Ekki tókst mér að fá snöp fyrr en á þriðja degi og þá hjá Togaraafgreiðlunni sem sá um upp- og útskipun í Sambandsskipin. Þann dag var eg næstum búinn að drepa mig við vinnuna en verið var að hífa upp mikla stálbita sem voru neðst í lestinni og áttu að fara austur í Búrfellsvirkjun sem þá var í byggingu. Þá voru mastursbómur tvær notaðar og var stundum sem önnur vindan stóð á sér. Kom auðveldlega „slynkur“ og máttum við skólapiltar fótum okkar að launa að komast undan hættunni þá vindurnar tóku í. Mér skyldist að annar vindukarlinn hefði verið orðinn nokkuð ölvaður þegar þarna var komið við sögu uppskipunarinnar og lúgukarlinn sjálfsagt líka.

Á þessum árum var nefskattur sem tengdist tryggingakerfinu. Þar var einkum framlag til Sjúkrasamlags sem allir sem laun þágu urðu að greiða, án tillits til hversu mikið þeir þénuðu. Þetta sumar hafði eg vinnu í hálfan þriðja mánuð og fannst mér ansi skítt að þurfa að sjá meira en þriðjunginn af sumarhýrunni fara í þessa hít. Þegar vinstri stjórnin sem mynduð var á Bastilludaginn 14. júlí 1971, var eitt fyrsta verk hennar að leggja þennan nefskatt niður. Alltaf er mér minnisstætt hve ríkisstjórnin var skömmuð af íhaldinu og þeim ríkisstjórnarmönnum núið ákaft um nasir að kunna ekkert með fjármál að fara. Nú hefur annað komið í ljós.

Atvinnuleysið snertir alla. Í dag eru tækifærin margfalt meiri en áður fyrr. En í sumum löndum eins og Spáni hlýtur þetta að vera sérstaklega dapurlegt. Því miður er ferðaþjónusta talin til láglaunastarfa að mestu en gríðarlegur innflutningur fólks frá Afríku í leit að betra lífi, hefur ábyggilega mikil áhrif. Þeir sem sætta sig við lægra kaup eru líklegri til að fá vinnu að ekki sé talað um svarta atvinnustarfsemi sem víða þrífst.

 

Tæplega 3,5 milljón Spánverja án atvinnu