Aldrei aftur fjárfesti eg í hlutabréfum

Í fréttinni er greint frá fyrirhuguðu hlutafjárútboði væntanlegs banka.

Mig hryllir við nýjum fjármálavafningum eftir hremmingar sparifjáreigenda sem fjárfestu í hlutabréfum.

Í bankahruninu og kollsteypunni fóru ýmsir fram úr sér í vægast sagt mjög óskynsömum ráðstöfunum. Þeir náðu völdum með gríðarlegum kaupum á hlutafé með lánsfé veðsettu meira og minna í hlutabréfum. Dæmi voru meira að segja um að fyrirtæki væru stofnuð í þessu skyni til að auðvelda sér þessa valdagleði. Þannig stofnuðu vissir bræður fyrirtæki hvers verðmæti var „kjaftað“ upp úr öllu valdi í því skyni að það „ætti“ hlutafjáraukningu í fyrirtækinu Exista upp á 50 milljarða. Með þessu móti náðu bræðurnir eignarhaldi á Exista án þess að ein einasta króna væri lögð til fyrirtækisins.

Íslensku hlutafélagalögin eru meingölluð. Engin skilyrði eru fyrir atkvæðisrétti. Þannig eru engin skilyrði fyrir því að andvirði hluta hafi verið greidd inn í fyrirtækið. Þannig er opið skv. 6. gr. að unnt sé að greiða fyrir hluti hlutafé í öðru fyrirtæki enda hafi endurskoðandi skrifað upp á það! Ekki eru heldur neinar hömlur á veðsetningu hlutafjár, þannig eru veðsettir hlutir jafn réttháir við hlutafé sem aldrei hefir verið veðsett. Er nokkur skynsemi með þessu? Eitt er að fjárfesta í fyrirtæki og hætta fé sínu sem er í mikillri hættu að verða að engu í höndum á þeim sem ná völdum og yfirhöndinni í fyrirtæki með brögðum þar sem lagaumhverfið kveður á að allt skuli vera frjálst.

Á undanförnum árum hefi eg lagt fyrir tillögur á hluthafafundum um takmörkun atkvæðaréttar en án árangurs. Stjórnnedur fyirirtækja sem eigja jafnvel minna en ekkert í þeim tegar tekið er til veðsetningar, hafa ríka tilhneygingu að stjórna fyirtækjum með skammtímamarkmið í huga. Sá vill fjárfesta lítur almennt fremur til langtímasjónarmiða enda skiptir fjárfesti mun meir hvernig hagur fyrirtækisins er eftir 10-30 ár en hvort því verði bjargað milli mánaða, jafnvel daga.

Þessir fyrirvarar um takmörkun atkvæðisréttar þurfa að rata inn í hlutafélagalögin. Einstök félög geta tæplega sett slíkar takmarkanir inn í samþykktir sínar.

Af framangreindum sjónarmiðum verður heilbrigður hlutabréfamarkaður í skötulíki á Íslandi. Þúsundir skynsamra Íslendinga töpuðu sparnaði sínum ásamt lífeyrissjóðunum í fjárglæfrum nokkurra tuga braskara.

Mosi

Ráðin bankastjóri Sparibankans