Gönguferð um Árbæ, Elliðaárdal og Bústaðahverfi

Í gær kom eg við á Ábæjarsafni til að bera undir starfsmenn grun minn um að bútar af járnbrautarteinum hafargerðarinnar í Reykjavík á árunum væru enn til. Eins og kunnugt er var járnbraut byggð vegna hafnargerðarinnar á árunum 1913-17 og voru fluttar inn 2 eimreiðar Minör og Pionér ásamt fjölda flutningavagna. Af öllum þessum hlutum hafa einungis eimreiðarnar verið varðveittar. Er önnur sú elri í Árbæjarsafni en hin hefur prýtt gömlu höfnina yfir sumartímann. Svo er máli vexti að fyrir nokkru var eg á ferð um hlað á bæ einum í grennd við Reykjavík og þar kemur í ljós að járnbrautateinabútar höfðu verið sveigðir sitthvoru megin við hliðstólpa þeim til styrktar. Myndir sendi eg Árbæjarsafni og e.t.v. kemur í ljós við vettvangskönnun sem og rannsókn heimilda og samtöl við heimildafólk að grunurinn sé staðfestur.

Eftir stutt en gott samtal hélt eg áfram um stífluna yfir Elliðaárnar. Á lóninu fyrir ofan stífluna voru nokkrar álftir, grágæsir og stökkendur. Auk þerra mátti telja um tug dugganda. Áfram hélt eg niður með Kermóafossi sem skartaði sínu fegursta og öðru sinni yfir Elliðaárnar um göngubrúna í Elliðahólma. Þessi skógur er dæmi um hve vel getur tekist til við skógrækt. Mun hún hafa hafist um miðja síðustu öld að frumkvæði Steingríms Jónssonar rafmagnsstjóra. Mikið var gaman að sjá hversu skógur þessi er vel hirtur, hann hefur verið grisjaður og snyrtur og er hinn fegursti. Gekk eg víða um til að skoða einstök tré og sjá hvernig unnið hefur verið, allt eftir réttum og viðurkenndum aðferðum. Undir einu vöxtulegu grenitré gekk eg fram á nýdauða branduglu. Það var fremur dapurlegt að sjá hana þarna en eitthvað hafði komið fyrir. Gott tækifæri gafst að skoða ugluna nákvæmlega: hvassan ránfuglsgogginn og sterkar klær þar sem fiðrið nær að þekja fæturna. Fjaðrir og fiður skrautlegt leirgráir flekkir um ljósgráan grunn.

Lét eg fuglafræðinga Náttúrustofnunar vita af þessu, lýsti staðnum hvernig finna mætti hana. Vegna anna þeirra, þá gerði eg mér leið aftur í Elliðaárdalinn fyrir myrkur í gærkveldi og sótti fuglinn. Súld var og rigndi dálítið. Eg hafði ástæðu til að ætla að mýs, hundar, rottur, minkur og jafnvel refur gætu spillt hræinu og af þeim ástæðum fannst mér ekki rétt að bíða næsta morguns.

Í nótt sem leið var branduglan í frysti heima hjá mér eftir að hafa fengið leiðbeiningar fuglafræðings um æskilega meðferð. Athyglisverð voru viðbrögð kattanna á heimili mínu, annar kötturinn leit ugluna ekki viðlits eins og hann hugsaði með sér: séð hefi eg annað eins! Hinn varð skelfingin uppmáluð og læðupokaðist framhjá með skottið milli lappanna. Í dag var uglan afhent sérfræðingum Náttúrufræðistofnunar til rannsóknar og verður hún væntanlega krufin til að finna út dánarorsök hennar.

Branduglur eru tignarlegir fuglar. Fyrir tæpum 8 árum tjaldaði eg með fjölskyldu minni að áliðnu sumri 2003 í Vaglaskógi. Veður var hið fegursta eins og það best gerist á Íslandi og um kvöldið gengum við víða um skóginn fram í ljósaskipti. Þegar draga fór úr birtu heyrðum við kvak nokkuð og vængjatök, litum upp og þar voru branduglur tvær og hnituðu hringa yfir okkur. Þær vildu greinilega fylgjast gjörla með ferðum okkar, kannski vorum við nærri ungunum eða góðum veiðistað.

Mjög gott tækifæri var að virða ugluna fyrir sér. Sterklegar klær og kjaftur, mjög fallegar fjaðrir með skrautlegu munstri.

Um daginn gekk eg um Bústaðaveg og kom að brunarústum Birkihlíðar sem kveikt var í á dögunum. Húsið er að sjá illa farið og spurning hvort gert verði við það. Arkitektúr þessa húss er mjög fallegur og samræmist vel bæði hæð og stærð. Og í umhverfið fellur það nánast fullkomlega. Birkihlíð lét byggja merkur maður, Hákon Guðmundsson að nafni sem gegndi um allanga hríð starfi hæstarréttarritara. Margir eldri borgarar minnast vinsælla þátta hans í útvarpi um nýgengna hæstaréttardóma. Fjölmargir höfðu gagn og gaman af enda var starf hans frábært. Aðaltómstundastarf hans var skógrækt ásamt fjölskyldu sinni og má gjörla sjá ávöxt þeirrar iðju í næsta nágrenni. Oft var þeim nöfnum ruglað saman Hákoni Guðmundssyni og Hákoni Bjarnasyni skógræktarstjóra en þeir skildu eftir sig djúp spor á sviði skógræktar á Íslandi sem vonandi fennir aldrei yfir.

Vonandi verður ekki byggt stærra hús á lóðinni né trjágarðurinn eyðilagður eins og sumir vilja þegar þeir sjá barrtré. Í skógræktinni má sjá fegurstu hliðar einkaframtaksins þó svo skuggahliðarnar hafi verið allt of áberandi með kolröngum ákvörðunum á undanförnum árum. En það er önnur saga.

Kínverskt máltæki segir, að sá sem plantar trjám, lifi lengi. Ekki svo að skilja að maðurinn sem lífvera lifi lengi, heldur fremur sá góði hugur sem að baki býr. Gildir einu hvort um lauftré eða barrtré sé að ræða.

Góðar stundir!

Mosi 

Athugasemdir

[Björgvin Guðmundsson, 31.3.2011 kl. 22:25]

Sæll!

Skemmtileg frásögn

Bestu kveðjur

Björgvin

[Kjartan Pétur Sigurðsson, 31.3.2011 kl. 23:15]

Fínt að renna í gegnum póstinn í iPhone símanum hér úti í Shanghai þegar maður er að nudda stýrurnar úr augunum. En núna er kl. 7 að morgni hér þegar er að nálgast miðnæti á Íslandi. Hef alltaf gaman að kínverskri speki, spurning hvort að í framtíðinni muni kínverskir lestarteinar verða lagðir á Íslandi fyrir ferðamenn og þungafluttninga um landið.

[Magnús Sigurðsson, 2.4.2011 kl. 07:40]

Sæll Mosi, þakka þér fyrir skemmtilegan og hugvekjandi pistil.  Ég bjó í Grafarvoginum árin 2001 -2004 og uppgötvaði þá fljótlega hversu skemmtilegu Elliðaárdalurinn var til gönguferða, ómetanlegur í miðri borg. 

Þegar þú minnst á járnbrautateinana datt mér í hug að kannski vissi ég um eitthvað af þessum teinum.  Árið 2003 fékk ég það verkefni að gera við múr á Gimli við Lækjarbrekku og lita það með snjósementi.  Við múrviðgerðirnar komu í ljós I-laga járnbitar sem stóðu út í ytra brún útveggja.  Mér var sagt af Þorsteini Bergsyni hjá Minjavernd að Gimli væri fyrsta húsið á Íslandi sem væri með steyptri gólfplötu á milli hæða og járnbendingin sem hefði verið notuð væru brautarteinar frá því í hafnargerðinni.  Á turninum á Gimli er ártalið 1905, þú talar um 1913 -1917, það getur þó verið að húsið sé ekki byggt í einu lagi, turninn hafi verið byggður fyrr, en ég varð var við bitana í þeim hluta hússins sem nær er Lækjarbrekku og því gæti verið um teina úr sömu hafnarframkvæmd að ræða.

Ég tek undir með þér vonandi fá trén að standa áfram við Birkihlíð, mér hefur alltaf þótt það mikið mál að fella tré.  Undanfarin þrjú ár hef ég staðið frammi fyrir óskum um að fjórar aspir sem eru á lóð við íbúð sem ég á í raðhúsalengju verði felldar, þetta eru óskir frá öðrum íbúða eigendum vegna skugga frá öspunum.  Það er í tísku að fella aspir hérna á Egilsstöðum þessi árin.  Þegar ég ólst upp á Egilsstöðum voru engin tré í þorpinu, ég segi fólki sem vill fellla aspir að koma í heimsókn til mín, ég bý á þriðju hæð í blokk sem stendur á frábærum útsýnisstað en í staðin er ekkert skjól af trjám.  Egilsstaðir er vindasamur staður og þegar skjól trjánna gætir ekki þá er maður kominn í sama vindinn og var í þorpinu í gamla daga. 

Það er alltaf þess vert að hugleiða hvar og  til hvers tré eru gróðursett, kínverska máltækið á vel við, eins máltæki N-Ameríku indíána þegar fella á tré, "Þegar þú fellir tré þá fellir þú heilt samfélag".

[Guðjón Sigþór Jensson, 3.4.2011 kl. 22:26]

Þakka góðar athugasemdir.

Sagt er að Gimli hafi verið eitt fyrsta húsið í Reykjavík sem byggt er úr steinsteypu. Þar hafi komið við sögui Jón Þorláksson verkfræðingur síðar forstjóri byggingarvöruinnflutningsfyrirtækisins J.Þorláksson & Norðmann sem var á horni Bankastrætis og Ingólfsstrætis og enn síðar formaður Sjálfstæðisflokksins og forsætisráðherra.

Mér finnst mjög æpandi þessar styrktarstoðir hliðsins sem nánar tiltekið eru við Hrafnhóla austarlega á Kjalarnesi, sunnan við austanverða Esju. Spurning er hvort þarna sé að finna leifar járnbrautarinnar frá dögum hafnarinnar í Reykjavík. Þessi járnbraut var notuð til þungaflutninga með kol, salt og timbur eitthvað lengur, kannski fram undir 1930 uns Kolakraninn var byggður en þá breyttist margt við flutningastarfsemi við Reykjavíkurhöfn.

Allar ábendingar eru góðfúslega velþegnar og verða komið áfram til Árbæjarsafns sem er safn RFeykjavíkur og eiginlega alls höfuðborgarsvæðisins.

Góðar stundir

Mosi