Ánægjulegar breytingar

Í gær fór eg í langa gönguferð um náttúruna í nágrenni höfuðborgarsvæðisins. Veður til gönguferðar var hið ákjósanlegasta, hægviðri og hlýtt en ekki mikil sól. Mikil gleði var að ganga fram á ungar birkiplöntur sem víða eru að vaxa upp úr örfoka landi, melum og ásum. Eftir að sauðfé var úthýst með því að koma sauðfjárhaldi í afmörkuð beitarhólf er náttúran sjálf að lækna sig sjálf af þeirri meinsemd sem einnkennst hefur af rányrkju mannsins. Víða settu sig nokkrar steinbrjótstegundir þar sem unnt var að festa rætur af fræjum sem berst víða með fuglum og vindum. Áður fyrr þótti sjálfsagt að gjörbeita land með sauðfé og hrossum á þann hátt að allt var étið niður í rót. Ekkert varð eftir nema örfoka land og fullkomnun eyðileggingarinnar.

Á leið minni til baka varð refur á vegi mínum. Líklega var hann ungur því hann var nokkuð forvitinn og reyndi eg að spjalla við hann mjög vingjarnlega. Líklega hefur hann orðið var við mig þegar eg snæddi nestið mitt og hefur gjarnan viljað fá bita. Því miður varð eg hans ekki var fyrr en eg hafði lokið við nestið mitt en hefði gjarnan viljað gefa honum hluta af því. Ástæðan fyrir því að eg tel að þarna hafi ungur refur átt í hlut er að hann hljóp rakleitt í átt að greninu en um það hefi eg vitjað öðru hverju. Síðastliðinn vetur gekk eg fram á tvo gamla dýraboga sem einhver veiðimaður hefur skilið eftir. Var annar spenntur og auðvitað gerði eg hann hættulausan, kippti með heim og lét hlutaðeigandi vita. Dýraboga má ekki nota nema þegar greni eru unnin og þá til að ná í yrðlingana og má þá veiðimaður ekki yfirgefa nágrenni grensins.

Refir eru sjaldgæf sjón í nágrenni Reykjavíkur enda hafa þeir verið hundeltir og drepnir unnvörpum án minnstu miskunnar. Þeir hafa sér til saka unnið að hafa sömu þörf að eta lambakjöt. Þeir eru sælkerar rétt eins og þeir sem kunna gott að meta. Refi hefi eg fyrst og fremst séð á Vestfjörðum en ekki hér í nágrenni Reykjavíkur að mig minni nema þá auðvitað í Húsdýragarðinum. Af hverju mega þeir ekki lifa óhultir í náttúru landsins, eru þeir þó búnir að vera í landinu lengst allra spendýra að vitað sé?

Refir hafa ábyggilega þann kost að verja lönd fyrir minknum sem er langtum verra meindýr en refurinn. Báðar tegundirnar helga sér óðul og þó svo að minkurinn sé fyrst og fremst við ár og vötn þá skarast búsvæði þeirra víða. Ein ástæðan fyrir gríðarlegri útbreiðslu minksins á sínum tíma voru að öllum líkindum refaveiðarnar. Þær voru stundaðar af meiri hörku frá Kreppuárunum og fram á þennan dag. Minkurinn er hingað kominn vegna innflutnings eftir 1930 og mættu þeir sem aðhyllast lúpínufóbíu taka herferð gegn minki gjarnan á stefnuskrá sína. Minkurinn er til vandræða en lúpínan er gagnleg jurt sé henni beitt hóflega á þar til gerðum stöðum. Má geta þess að birki er í raun mun aðgangsharðari tegund en lúpínan að því leyti að fræ birkisins getur borist tugi kílómetra með fuglum og vindi. Kemur það af því að fræðið er létt en fræ lúpínunnar stórt og þungt sem fellur yfirleitt ekki nema örfáa metra frá móðurplöntunni. Eftir lok ísaldar breiddist birkið mjög hratt og má sjá hliðstæða þróun á Skeiðarársandi.

Ánægjulegur dagur var að baki. Eg kom dauðþreyttur heim eftir eina bestu gönguferð einsamall um náttúru landsins.

Mosi

Athugasemdir

[Sigurður Hreiðar, 9.8.2010 kl. 12:24]

Það er orðið tímakorn síðan ég hef séð tófu hér í grenndinni, sem áður fyrr kom gjarnan fyrir. En hér í Hlíðartúninu má stundum á hljóðum tímum sólarhrings heyra hana gagga hér einhvers staðar austan við okkur, í Lágafellsmýrinni eða jafnvel inni í Skarðhólamýrinni, ef ekki í hlíðum annars hvors fellsins. Oftar heyrist mér þetta þó vera frekar Lágafellsmegin.

En tófugagg þekkir sá sem einu sinni hefur heyrt það.

[Guðjón Sigþór Jensson, 9.8.2010 kl. 19:48]

Ungur að árum sá eg mink í sveitinni austur í Hreppum. Mætti einum með fugl í kjaftinum þegar eg var á leið eftir kúnum eldsnemma einn morguninn. Minkurinn nánast stökk yfir fæturna mína á leið minni um rekjuna. Þegar heim á bæinn kom sagði eg bóndanum frá þessu. Hann fór strax í sveitasímann og fljótlega upp úr hádegi kom fjöldinn allur af vígreifum bændum vopnuðum skóflum, göflum og byssum, tilbúnir til átaka. Líklega er þetta fyrsta skipti sem eg brá mér í hlutverk leiðsögumanns en farið var á þær slóðir þar sem minkurinn sást í morgunsárið. Þarna hafði sumarið áður verið ræst fram mýri með kílplóg og var mjög fróðlegt að sjá hvernig sú framkvæmd fór fram.

Minkurinn hafði komið sér fyrir í kílræsinu enda var ekki séð fyrir að þessi kílræsi gæti verið heppilegur íverustaður minka. Karlarnir náðu nokkrum minkum og snéru sigurreifir að verki loknu. Þessi atburður varð sumarið 1966 en þá um vorið fermdist eg í Háteigskirkju af þeim góða klerki sr.Arngrími Jónssyni.

Lifandi ref sá eg fyrst í íslenskri náttúru fyrir tæplega 20 árum. Var eg þá á leið frá Látrabjargi í rútu um Látravík og áleiðis til Patreksfjarðar.

Mosi